قرص اورژانسی یکی از روش های جلوگیری از بارداری در شرایط اضطراری است که معمولاً در ۷۲ ساعت (و در برخی موارد تا ۱۲۰ ساعت) پس از رابطه محافظت نشده یا شکست روش های جلوگیری استفاده می شود. با این حال، یکی از دغدغه های اصلی افرادی که از این روش استفاده می کنند این است که چگونه مطمئن شوند قرص اثر کرده است.

عملکرد قرص اورژانسی چگونه است؟

قرص اورژانسی به عنوان یک روش پیشگیری اضطراری از بارداری طراحی شده و عملکرد آن بستگی به زمان مصرف در چرخه قاعدگی دارد. این قرص ها با تأخیر در تخمک گذاری (رها شدن تخمک از تخمدان)، جلوگیری از لقاح (اتصال اسپرم و تخمک) یا ممانعت از لانه گزینی تخمک لقاح یافته در دیواره رحم عمل می کنند. مواد فعال در این قرص ها معمولاً شامل هورمون های پروژستین (مانند لوونورژسترل) یا آنتاگونیست پروژسترون (مانند اولیپریستال استات) هستند. لوونورژسترل معمولاً باید در ۷۲ ساعت اول و اولیپریستال استات تا ۱۲۰ ساعت پس از رابطه مصرف شود تا اثربخشی به حداکثر برسد. این قرص ها نمی توانند بارداری را متوقف کنند اگر تخمک گذاری انجام شده یا تخمک در رحم لانه گزینی کرده باشد. مصرف قرص اورژانسی نباید جایگزین روش های پیشگیری منظم شود، زیرا این قرص تنها در شرایط خاص و اضطراری مناسب است و تأثیر کمتری نسبت به روش های پیشگیری مداوم دارد.

نشانه های عملکرد قرص اورژانسی

هیچ نشانه کاملاً واضح و فوری ای وجود ندارد که نشان دهد قرص اورژانسی اثر کرده است. با این حال، چند نکته می تواند کمک کند:

1. قاعدگی بعدی

قاعدگی بعدی پس از مصرف قرص اورژانسی می تواند نشان دهنده موفقیت آمیز بودن این روش باشد. معمولاً قاعدگی باید در زمان معمول خود اتفاق بیفتد، اما ممکن است چند روز زودتر یا دیرتر آغاز شود. اگر تأخیر بیش از ۷ روز باشد، احتمال بارداری وجود دارد و انجام آزمایش بارداری ضروری است. چرخه قاعدگی ممکن است پس از مصرف قرص کمی دچار بی نظمی شود، اما این تغییر معمولاً موقتی است و به حالت عادی بازمی گردد. در صورتی که خونریزی شدید یا غیرطبیعی رخ دهد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

2. علائم جانبی قرص

قرص اورژانسی ممکن است باعث بروز علائم جانبی موقتی شود. شایع ترین این علائم شامل حالت تهوع، سردرد، سرگیجه، درد شکمی، خستگی و گاهی حساسیت در سینه ها است. این علائم معمولاً خفیف بوده و طی چند روز برطرف می شوند. برخی افراد ممکن است خونریزی یا لکه بینی داشته باشند که طبیعی است. اگر علائم شدید یا غیرمعمول باشند، مانند استفراغ مداوم یا درد شدید، باید با پزشک مشورت شود. این علائم به طور مستقیم نشان دهنده موفقیت یا عدم موفقیت قرص نیستند.

3. لکه بینی یا خونریزی

لکه بینی یا خونریزی خفیف پس از مصرف قرص اورژانسی در بسیاری از افراد رخ می دهد و می تواند یکی از نشانه های عملکرد قرص باشد. این خونریزی معمولاً سبک تر و کوتاه تر از قاعدگی است و ممکن است چند روز پس از مصرف قرص شروع شود. با این حال، نبود لکه بینی به معنای عدم موفقیت قرص نیست. اگر خونریزی شدید یا طولانی مدت باشد، یا با درد شدید همراه شود، باید با پزشک مشورت کنید. لکه بینی یا خونریزی معمولاً مشکلی جدی ایجاد نمی کند و طی چند روز برطرف می شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر پس از مصرف قرص اورژانسی قاعدگی شما بیش از یک هفته تأخیر داشت، باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا احتمال بارداری وجود دارد. همچنین در صورت تجربه خونریزی غیرعادی، درد شدید در ناحیه شکم، سرگیجه یا علائمی شبیه به بارداری، نیاز به بررسی پزشکی است. مصرف مکرر قرص اورژانسی ممکن است منجر به اختلال در چرخه قاعدگی شود، و در این شرایط نیز بهتر است با پزشک مشورت شود. اگر رابطه محافظت نشده شما در شرایطی رخ داده که احتمال بیماری های مقاربتی وجود دارد، مراجعه به پزشک برای بررسی های بیشتر ضروری است.

آزمایش بارداری، راه نهایی برای اطمینان

آزمایش بارداری بهترین و مطمئن ترین روش برای اطمینان از عملکرد قرص اورژانسی است. اگر پس از مصرف قرص، قاعدگی شما بیش از یک هفته تأخیر داشت، انجام این آزمایش ضروری است. آزمایش خون می تواند حدود ۷ تا ۱۰ روز پس از لقاح، و آزمایش ادرار معمولاً دو هفته بعد از رابطه محافظت نشده، نتایج دقیق تری ارائه دهد. در صورت مثبت بودن آزمایش، باید بلافاصله با پزشک مشورت کنید. انجام این آزمایش به شما کمک می کند نگرانی هایتان درباره بارداری ناخواسته را برطرف کنید و در صورت نیاز، اقدامات بعدی را به موقع انجام دهید.

نکات مهم درباره مصرف قرص اورژانسی

قرص اورژانسی تنها باید در شرایط اضطراری و نه به عنوان روش پیشگیری منظم مصرف شود. این قرص ها زمانی مؤثرتر هستند که در اسرع وقت پس از رابطه محافظت نشده مصرف شوند؛ تأخیر در مصرف، اثربخشی را کاهش می دهد. این قرص ها در برابر بیماری های مقاربتی محافظت ایجاد نمی کنند و تأثیر طولانی مدت در تنظیم بارداری ندارند. استفاده مکرر از قرص اورژانسی ممکن است چرخه قاعدگی را مختل کرده و عوارض جانبی ایجاد کند. بنابراین، بهتر است برای پیشگیری طولانی مدت، از روش های مطمئن تر مانند قرص های ضدبارداری یا کاندوم استفاده کنید و در صورت نیاز به مشاوره، با پزشک یا مشاور سلامت جنسی صحبت کنید.